Obiekty rekreacyjne i sportowe w formie pływalni w ciągu roku odwiedzają setki lub nawet tysiące osób. Trudno jest zadbać o to, by woda zawsze, w każdym obiekcie tego rodzaju, była tak samo czysta i przejrzysta. By móc zapewnić najwyższy standard, a także bezpieczeństwo, wiele aquaparków oraz pływalni sportowych korzysta z indywidualnie dopracowanych i dobranych stacji uzdatniania wody.
Zanieczyszczenia w wodzie basenowej
Przede wszystkim należy zacząć od tego, że w pływalniach wykorzystywany jest obieg zamknięty. To oznacza, że woda z niecki trafia na system uzdatniania, gdzie jest oczyszczana oraz dezynfekowana, a potem znowu wraca do niecki basenowej. Oczywiście po drodze część wody może parować, przenosić się wraz z basenowymi gośćmi. Nie jest to jednak duża ilość. Realnie wodę surową uzupełnia się w basenie w ilości około 3% w stosunku do całkowitej objętości wody basenowej.
Woda basenowa jest rodzajem wody wystawianej na szereg prób i działań, niezależnie od tego czy wchodzą do niej nowi goście, czy też nie. Bez przerwy przedostają się do niej nowe substancje z otoczenia. Do basenu stale trafiają zanieczyszczenia pochodzenia organicznego i nieorganicznego. Wśród substancji, o które najczęściej wzbogacana jest woda w pływalniach publicznych można wymienić: urynę, ślinę, oleje, pot, kosmetyki, grzyby, bakterie, kurz, a jeśli basen znajduje się na zewnątrz, także resztki roślin, gałęzie, trawa, pyłki kwiatowe.
Brak poddawania wody jakiemukolwiek oczyszczaniu w tym wypadku mógłby skończyć się bardzo szybkim zmętnieniem wody. Już po kilku chwilach zrobiłaby się prawdopodobnie bardzo mętna, pełna glonów, bakterii, o zielonym zabarwieniu.
Dodatkowy problem w przypadku wody basenowej sprawia wysoki stopień twardości. W tym przypadku warstwa osadu odkłada się nie tylko w niecce basenowej, ale również wewnątrz komponentów i obiegu, przez który przepływa woda. Może dochodzić do awarii, spadku wydajności lub całkowitej blokady przepływu. Osad bardzo psuje estetykę niecki basenowej. Podobnie jest w przypadku nadmiernych ilości żelaza oraz manganu w wodzie. Te substancje barwią wodę na brązowawy kolor, sprawiają, że nie jest ona atrakcyjna i nie zachęca do korzystania z pływalni. Rdzawe osady pozostają również na ściankach niecki, co ma ogromny wpływ na estetykę i jest dość trudne w usuwaniu.
Normy, jakie powinna spełniać woda basenowa
Woda basenowa powinna zostać dostosowana do norm obowiązujących w tym zakresie w danym państwie. Praktycznie każdy kraj ma swoje obostrzenia w tym zakresie i sam reguluje normy sanitarne wody basenowej. Normy takie powinny obejmować zarówno wytyczne fizykochemiczne, jak też najważniejsze, czyli bakteriologiczne. W Europie i Polsce większość dokumentów prawnych w tym zakresie jest tworzona na podstawie niemieckiej normy DIN 19643.
W naszym kraju najważniejszym dokumentem traktującym o tej kwestii pozostaje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 9 listopada 2015 roku w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach w oparciu o artykuł 11 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 roku o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240, z późniejszymi zmianami). W niniejszym rozporządzeniu zostały uregulowane kwestie takie jak:
- Wymagania, jakie powinna spełniać woda na pływalniach
- Częstotliwość pobierania próbek wody na pływalniach
- Sposób informowania osób o jakości wody w obiekcie
- Metodyki referencyjne analiz oraz sposób oceny, czy woda na pływalni odpowiada wymaganym warunkom
Prowadzący pływalnię jest zobowiązany do publicznego przedstawiania aktualnych informacji na temat stanu wody.
Ważne aspekty wody basenowej
W przypadku wody basenowej kluczową rolę odgrywa cyrkulacja wody w niecce basenowej. Bez tego procesu uzdatnianie wody nie wchodziłoby w grę. Już podczas projektowania pływalni i konkretnego basenu, niezwykle dużą i ważną rolę odgrywa odpowiednie rozmieszczenie dysz napływowych.
Kolejną bardzo istotną kwestią jest przeprowadzanie regularnych badań związanych z jakością wody basenowej. Ta praktycznie w każdej chwili może ulec pogorszeniu. Zazwyczaj próbki wody basenowej są oddawane do badania przez pływalnie z częstotliwością raz na dobę. Istotne jest również sporządzanie dokumentacji związanej z jakością wody. Ważne jest prowadzenie zapisków związanych z: odczynem pH wody, stężeniem chloru w wodzie, potencjałem redoks wody, temperaturą wody.
Szczególną uwagę należy przywiązać do systemu pomiarowo-kontrolno-sterującego. Powinien on sam regularnie dozować środki chemiczne, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami oraz wprowadzonymi ustawieniami. Właściciele pływalni powinni pamiętać o stałej kontroli oraz monitorowaniu stanu takiego systemu.
Dobór metod uzdatniania wody basenowej
Metody uzdatniania wody basenowej są dobierane indywidualnie do każdego przypadku. Zazwyczaj stacje uzdatniania wody składają się z kilku różnych etapów, ponieważ wybór jednej metody w przypadku dopasowania parametrów do takich zastosowań jest zazwyczaj niewystarczający. Najczyściej do uzdatniania wody wykorzystuje się: filtrację mechaniczną, dezynfekcję chemiczną wody, regulację odczynu pH.
Dobór urządzeń w przypadku wody basenowej jest uzależniony od jakości wody surowej oraz źródła, z jakiego jest pobierana.
Woda bogata w żelazo i mangan
Jeśli woda, jaką zasilany jest basen pochodzi z własnego ujęcia, bardzo prawdopodobne jest, że będzie ona wymagała redukcji poziomu manganu oraz żelaza z wody. Obie substancje mają bardzo niekorzystny wpływ na właściwości fizyczne wody oraz powodują narastanie osadów. W celu ich usuwania najczęściej stosowane są przemysłowe odżelaziacze i odmanganiacze wody, wykorzystujące w swoim działaniu wstępne napowietrzanie.
Wysoki stopień twardości wody
Redukcja stopnia twardości jest w przypadku pływalni kwestią bardzo indywidualną. Należy pamiętać, że woda w niecce basenowej paruje i odkłada się w formie osadu na powierzchniach w basenie i wokół basenu. W zależności od oczekiwań i parametrów wody, można ją zmiękczać częściowo lub całkowicie z pomocą przemysłowych zmiękczaczy wody.
Zanieczyszczenia mechaniczne
Filtracja mechaniczna stanowi podstawę w przypadku obiektów takich jak pływalnie. Przede wszystkim chodzi tu o odfiltrowanie zanieczyszczeń mechanicznych. Jeśli basen jest otwarty, będą to między innymi owady, piasek, pyłki, gałązki, listki. Dodatkowo w przypadku obiektów zamkniętych wszelkie drobne elementy, jak choćby biżuteria i inne. Filtracja wstępna nie tylko sprawia, że woda nie będzie mętna. To również najlepsza z możliwych ochrona kolejnych urządzeń uzdatniających wodę. W tym celu wykorzystywane są przemysłowe filtry mechaniczne i/ albo dodatkowo przemysłowe kolumny filtracyjne.
Dodatkowo w niektórych obiektach proponowany jest proces flokulacji. Najczęściej do działania filtrów wykorzystywane są złoża bogate w związki glinu oraz żelaza. Uzdatnianie tego rodzaju ma za zadanie zatrzymanie najmniejszych cząsteczek mechanicznych, z którymi nie poradziły sobie standardowe przemysłowe filtry mechaniczne.
Glony w wodzie basenowej
Ochrona przed glonami to również podstawowy proces, który musi być stosowany w przypadku pływalni publicznych. Do walki z nimi stosuje się specjalnie opracowane preparaty chemiczne. Sama dezynfekcja najczęściej nie jest wystarczająca w walce z tym zjawiskiem. Glony powodują zmianę zapachu wody na zgniły i barwy wody na zieloną. Osiadają też na ścianach i dnie basenu, sprawiając, że powierzchnia staje się śliska. Glony należy usuwać z wody także ze względu na fakt, że tworzą one substancje, które stają się idealną pożywką dla bakterii. Może więc tworzyć się warstwa biofilmu i dochodzić do powtórnego skażenia wody. To realne niebezpieczeństwo dla zdrowia.
Odczyn pH wody
W przypadku wody basenowej powinno dążyć się do tego, aby odczyn pH był jak najbardziej neutralny lub jak najbardziej zbliżony do pH ludzkiej skóry. Najlepiej, kiedy wynosi pomiędzy 7, a 7,5. Zastosowanie dezynfekcji wody z pomocą chloru może mieć jednak niezbyt korzystne działanie na tą wartość. Jeśli odczyn pH zostanie utrzymany w normie, woda pozostanie neutralna dla jej użytkowników, instalacje będą utrzymane w dobrym stanie, nie będzie dochodziło do korozji. Właściwy odczyn pH wody basenowej jest ogromnym sprzymierzeńcem środków dezynfekujących i wspomaga ich skuteczne działanie.
Woda o pH niższym niż 7 będzie podrażniała skórę, oczy oraz błony śluzowe osób kąpiących się. Taka woda ma też bardzo niekorzystny wpływ na instalacje. Doprowadza do szybszego powstawania korozji elementów metalowych, zmniejsza ich żywotność, powodując tym samym większe obciążenie finansowe dla właściciela. Woda o za wysokim odczynie pH także nie jest pożądana w przypadku basenów, ponieważ prowadzi do odkładania się osadów na elementach, przez które przepływa woda.
Dezynfekcja wody basenowej
Za zdecydowanie jeden z najważniejszych procesów w przypadku wody basenowej można uznać dezynfekcję. Ochrona przed namnażaniem się w wodzie mikroorganizmów jest naprawdę ważna ze względu na to, że mogłyby doprowadzić do wielu dolegliwości zdrowotnych, jeśli przedostałyby się do ludzkiego organizmu. W tej kwestii nie pomaga również fakt, że woda użytkowana w pływalniach publicznych charakteryzuje się zazwyczaj nieco wyższą temperaturą. To właśnie one są przyczyną powstawania różnego rodzaju chorób oraz infekcji. Całkowita redukcja i ochrona przed mikroorganizmami stanowi priorytet.
Obecnie sposobów na dezynfekcję wody basenowej pojawia się coraz więcej. Najbardziej standardowym jest oczywiście chlorowanie wody. To dezynfekcja chemiczna przeprowadzana z zastosowaniem dwutlenku chloru, podchlorynu lub innej formy. Obecnie na znaczeniu zyskuje dezynfekcja łącząca w sobie chlorowanie z ozonowaniem wody.
Metodą cenioną przez właścicieli pływalni jest połączenie lampy bakteriobójczej wraz z dezynfekcją chemiczną z pomocą środków bogatych w chlor. Dzięki takiemu duetowi wodę można wzbogacać w znacznie mniejsze ilości chloru. Przemysłowa lampa bakteriobójcza usunie z wody mikroorganizmy, jednak dotyczy to jedynie wody, która akurat będzie przez lampę UV przepływała. Woda w niecce basenowej musi być jednak dodatkowo zabezpieczana przed występowaniem bakterii i wirusów.
Dodatkowo w przypadku obiegów wody ciepłej, z których może korzystać pływalnia, należy zwracać uwagę na obecność bakterii Legionella w wodzie. Jeśli zostaną wykryte, wymaga to natychmiastowej interwencji.
Nie tylko woda basenowa
Jak wiadomo, w obiektach takich jak aquaparki, salony odnowy biologicznej, baseny publiczne, pływalnie, spotkamy się nie tylko z różnego rodzaju basenami, ale także innymi atrakcjami, które mogą wymagać przygotowania wody do swoich potrzeb. Wśród takich obiektów można wymienić między innymi sauny, jacuzzi czy wanny z hydromasażem.
W przypadku jacuzzi oraz wanien z hydromasażem mamy do czynienia z wodą ciepłą, dostarczaną do tego rodzaju zbiorników w niewielkiej ilości. Najważniejszą kwestią, podobnie jak w przypadku wody basenowej, wydaje się być ochrona przed namnażaniem mikroorganizmów. W wielu przypadkach niezbędna okazuje się także korekta pH i redukcja zanieczyszczeń powodujących osady, jak twardość wody, żelazo oraz mangan. Dzięki temu woda nie będzie w negatywny sposób oddziaływała na skórę użytkowników, ani nie będzie agresywna w stosunku do komponentów wanien i jacuzzi. Nie doprowadzi do przedwczesnej korozji czy awarii. Prawidłowa konfiguracja stacji uzdatniania wody pomoże na poczynienie oszczędności pod względem zużycia wody, a także energii elektrycznej. W przypadku wanien z hydromasażem oraz jacuzzi najczęściej wykorzystuje się: filtrację mechaniczną, zmiękczanie wody, dezynfekcję, dozowanie środków chemicznych, usuwanie żelaza oraz manganu z wody.
Standardowym wyposażeniem pływalni stają się także sauny i łaźnie parowe. Wielu gości lubi z nich korzystać, a dodatkowo niosą wiele korzyści dla zdrowia. Najważniejszą częścią jest wytwornica pary zwana także generatorem pary. Do jej działania zawsze niezbędna jest odpowiednia ilość uzdatnionej wody. Jeśli woda nie będzie dostosowana do wymogów wytwornicy pary pod względem parametrów, może to doprowadzić nawet do jej uszkodzenia. Głównym problemem, na który należy zwrócić uwagę w tej kwestii jest wysoki stopień twardości wody. Dodatkowo, jeśli woda jest pobierana z własnego ujęcia, przeszkodą może być żelazo i mangan. W wypadku saun polecane są głównie przemysłowe zmiękczacze wody oraz dozowanie odpowiednich środków chemicznych do układu. Wszystko w celu zapewnienia jak najlepszych warunków pracy oraz zabezpieczenia komponentów generatora pary przed uszkodzeniem.
Dobór metod uzdatniania wody basenowej – od czego zacząć?
Najważniejszym z kroków jest analiza wody. W przypadku wody basenowej należy przeprowadzić kompleksowe badania pod względem fizykochemicznym oraz mikrobiologicznym. Po zgłoszeniu z wynikami przeprowadzany jest szczegółowy wywiad oraz wizja lokalna. Wszystko w celu doboru najlepszych rozwiązań, dostosowanych do oczekiwań oraz przestrzeni, w której będzie pracowała stacja uzdatniania wody. Na bazie zebranych informacji powstaje projekt technologiczny, w którym zostają wykorzystane najnowocześniejsze dostępne technologie. Urządzenia bazują na komponentach od najlepszych producentów o wysokiej renomie. Kolejnym etapem jest montaż i serwis.