Odżelaziacze wody są jednymi z bardziej znanych i często wybieranych urządzeń. Zgłaszają się po nie właściciele własnych ujęć wody. W jakim przypadku warto zdecydować się na odżelaziacz wody? Z jakimi zanieczyszczeniami radzą sobie produkty tego typu?
Woda z własnego ujęcia wielką niewiadomą
Dane GIS z 2016 roku mówią o tym, że z wody wodociągowej na terenach miejskich w tamtym czasie korzystało około 92% ogółu ludności, natomiast na terenach wiejskich było to prawie 85%. Choć te statystyki pewnie uległy zmianie, niezaprzeczalnym jest fakt, że obecnie nadal wiele gospodarstw domowych korzysta z własnego ujęcia wody, jako głównego źródła na potrzeby spożywcze i gospodarcze.
Takie rozwiązanie ma pewne zalety, jednak obarcza właściciela ogromną odpowiedzialnością, wynikającą z potrzeby stałego monitorowania zarówno stanu ujęcia wody, jak i jej parametrów. W przypadku wodociągów za jakość dostarczanej wody odpowiadają zakłady i stale sprawdzają zgodność z obowiązującymi normami.
Woda z własnego ujęcia nie jest poddawana takim procederom i może kryć w sobie naprawdę różne substancje, w różnych stężeniach. Mowa tu choćby o szkodliwych dla zdrowia azotanach i azotynach oraz mikroorganizmach. Jednym z najczęściej pojawiających się przekroczeń w przypadku własnych ujęć jest żelazo.
Skąd się bierze żelazo w wodzie?
Żelazo stanowi jeden z najbardziej rozpowszechnionych składników skorupy ziemskiej, a to potwierdza fakt, że jest czwartym, co do częstotliwości występowania. Jest obecny w postaci tlenków, węglanów i siarczków w utworach geologicznych, skąd z łatwością przenika do wód podziemnych.
Żelazo jest uwalniane w wyniku hydrolizy oraz na skutek działania dwutlenku węgla rozpuszczonego w wodzie. Duże ilości żelaza znajdują się w skałach magmowych, ilastych, rudach siarczkowych, pirytach i łupkach pirytowych.
Szacuje się, że żelazo występuje w stężeniach wyższych niż dopuszczalne w nawet 70% surowych wód z ujęć podziemnych. Rozpiętość stężeń jest bardzo duża, a przekroczenia w niektórych przypadkach mogą być nawet kilkudziesięciokrotne. Występowaniu żelaza w dużych ilościach w wodzie sprzyja jej niski odczyn pH oraz obecność związków organicznych.
Choć w większości przypadków występowanie żelaza w wodzie jest spowodowane zjawiskami naturalnymi, to zdarza się, że jego obecność wynika z zanieczyszczenia przez wody kopalniane, odcieki pochodzące ze składowisk odpadów, ścieki przemysłowe pochodzące z obiektów górniczych, kopalni węgla, rud żelaza, ścieki z zakładów chemicznych oraz innych branż, w których wykorzystywane są materiały o znacznej zawartości żelaza.
W przypadku wód powierzchniowych rzadko kiedy możemy mówić o znacznych przekroczeniach żelaza. Jest to spowodowane większą dostępnością tlenu niż ma to miejsce w przypadku wód podziemnych. W wodach tego typu żelazo występuje zazwyczaj w formie trudno rozpuszczalnej i skutkuje zwiększoną ilością zawiesin w wodzie.
Forma występowania żelaza w wodzie
Żelazo może występować w wodzie w formie rozpuszczalnej, niewidocznej dla oka, jak i trudno rozpuszczalnej, przyjmującej postać drobnych, wytrąconych cząstek. Osiągane w wodzie stężenia i forma występowania są uzależnione przede wszystkim od warunków utleniająco-redukcyjnych oraz pH wody.
W przypadku wód podziemnych, ale również głębokich jezior oraz zbiorników, przeważającą formą, w której występuje żelazo jest rozpuszczalna (na drugim stopniu utleniania). W takiej formie żelazo jest w stanie osiągać bardzo duże stężenia, przy czym temu stanowi nie musi towarzyszyć wyraźny wzrost barwy i mętności wody.
W wodach powierzchniowych, o znacznym stopniu napowietrzenia częstszą formą jest żelazo trudno rozpuszczalne na trzecim stopniu utleniania. Ten rodzaj łatwo wytrąca się z wody w formie osadu. Nawet przy niewielkich stężeniach widoczny będzie wzrost mętności i barwy. Cechą charakterystyczną żelaza w formie trudno rozpuszczalnej jest rdzawo-brunatne zabarwienie.
Jakie są normy żelaza w wodzie?
Dokumentem regulującym dopuszczalne stężenie żelaza w wodzie jest w Polsce Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Maksymalna wartość wynosi 0,2 mg Fe/l.
W przypadku własnych ujęć wody podziemnej stężenia są naprawdę zróżnicowane, a zawartość żelaza może być znikoma lub wynosić nawet do 30-40 mg Fe/l. W dodatku przekroczeniom żelaza bardzo często towarzyszy także jon amonowy, mangan czy dwutlenek węgla.
Skutki użytkowania wody z nadmiarem żelaza
Żelazo może dać się użytkownikom wody we znaki nawet już przy niewielkich przekroczeniach, sięgających 0,3 mg Fe/l. Wykorzystywanie wody o wysokim stężeniu tej substancji to wiele strat widocznych gołym okiem, ale i takich, które mogą objawić się dopiero po pewnym czasie.
Żelazo a właściwości organoleptyczne wody
Jak już wiadomo z powyższych akapitów, woda pochodząca z ujęć podziemnych raczej nie posiada wzmożonej barwy i mętności. Sytuacja może ulec jednak zmianie podczas ujmowania wody ze względu na zmianę warunków utleniająco-redukcyjnych. Może dochodzić do wytrącania się żelaza w formie trudno rozpuszczalnej, przez co woda będzie bogata w osad i zawiesinę. Może nastąpić wzrost mętności i barwy.
W niektórych przypadkach wzrost mętności wody może być już dostrzegalny przez odbiorców nawet przy wartości 0,1 mg Fe/l. Oprócz tego, żelazo może mieć również wpływ na zmianę smaku i zapachu wody.
Woda o dużej zawartości żelaza jest często całkowicie odrzucana do celów spożywczych. Ze względu na niskie doznania estetyczne i posmak, wielu odbiorców rezygnuje z jej spożywania i gotowania na jej bazie ciepłych napojów oraz dań.
Żelazo w wodzie a domowe instalacje
Jednym z największych problemów, jakie powoduje żelazo obecne w wodzie jest ten, dotyczący stanu technicznego instalacji. Praktycznie w każdym przypadku obserwowane jest osadzanie się nierozpuszczalnych związków żelaza na wewnętrznych ściankach przewodów oraz innych elementach instalacji.
Osady związane z występowaniem żelaza w wodzie z czasem twardnieją. W trakcie eksploatacji warstwa staje się coraz większa. Problem ma jeszcze większą skalę, jeśli woda charakteryzuje się też wysokim stopniem twardości. Obecność osadu jest równoznaczna ze zmniejszeniem światła przewodów. W skrajnych przypadkach może dochodzić do jego całkowitego zaniku i poważnej awarii.
Mniejsze światło w rurach to też słabszy przepływ i potrzeba większego zużycia energii na przesyłanie wody do instalacji. Może dochodzić do korozji pod osadami, odrywania się fragmentów osadów i przepływu wraz z dostarczaną wodą. To może skutkować nie tylko pogorszeniem samej jakości wody, ale i awariami sprzętów AGD, przez które przepływa.
Osad z żelaza stanowi doskonałe środowisko do rozwoju drobnoustrojów, a zwłaszcza bakterii żelazistych. Bakterie tego rodzaju przyczyniają się do narastania osadów poprzez utlenianie żelaza do form o niskiej rozpuszczalności oraz tworzenia się biofilmu w miejscach przepływu wody.
Osad po żelazie obecny w instalacjach nie sprzyja skutecznej dezynfekcji. Chemiczne środki dezynfekujące nie są w stanie przenikać przez warstwy.
Żelazo w wodzie a gospodarstwo domowe
Barwa i mętność wody to nie tylko powody, przez które woda nie nadaje się do picia, ale nawet do użytkowania na cele gospodarcze. Przede wszystkim obecność problemu podwyższonego stężenia żelaza można dostrzec już na pierwszy rzut oka w pobliżu miejsc poboru wody. Rdzawe przebarwienia pojawiają się na powierzchniach ceramiki sanitarnej. Osad jest bardzo trudny do odczyszczenia, wymaga zastosowania specjalistycznych detergentów, które nie dość, że są drogie, to jeszcze niekorzystnie oddziałują na środowisko. Ponadto usuwanie przebarwień wiąże się z długim szorowaniem i starciem powierzchni ochronnej na zlewach lub w wannie, co skutkuje jeszcze większymi kłopotami.
Użytkownicy wody o dużej zawartości żelaza uskarżają się również na kiepski stan tkanin po praniu. Często dopiero co wyciągnięte z pralki są poszarzałe lub bez trudu na ich powierzchni można zauważyć rdzawe przebarwienia.
Taka woda praktycznie nie nadaje się do sprzątania, zmywania naczyń czy podlewania roślin.
Żelazo w wodzie a ogród
Wysokie stężenie żelaza w wodzie nie jest co prawda szkodliwe dla samych roślin, jednak podlewanie trawnika i dopracowanego ogrodu zażelazioną wodą może skończyć się znacznym obniżeniem estetyki. Wytrącone z wody rdzawe cząsteczki osadzają się na trawie, liściach i kwiatach, niszcząc ich piękno. Ponadto rdzawe zacieki pozostają na kostce brukowej, ozdobnych kamieniach, a usuwanie takich zanieczyszczeń wymaga czasu i stosowania specjalistycznych preparatów.
Na przekroczenia żelaza w wodzie szczególnie powinni uważać właściciele automatycznych systemów nawadniających ogród. Cząsteczki żelaza w formie nierozpuszczalnej mogą przytykać komponenty układu, prowadząc do spadku wydajności i kosztownych awarii.
Wpływ wody z żelazem na zdrowie – czy są powody do obaw?
Według oceny Głównego Inspektoratu Sanitarnego nawet, jeśli wartość parametryczna żelaza w wodzie jest przewyższona kilkukrotnie, to i tak żelazo przyjmowane z wodą pitną nie przyczynia się w dużym stopniu do obciążenia organizmu i nie można stwierdzić dużego ryzyka negatywnego wpływu na stan zdrowia. Ta opinia odnosi się również do przypadków, w których ilość żelaza jest na tyle duża, że doprowadziła do znacznego wzrostu barwy i mętności wody oraz zmiany smaku.
Z kolei eksperci Światowej Organizacji Zdrowia wskazali, że stężenie żelaza w wodzie przeznaczonej do celów spożywczych, które nie przekracza 2 mg/l można uznać za niepowodujące żadnych negatywnych skutków zdrowotnych. I tak już przy znacznie niższych stężeniach większość konsumentów nie chce korzystać z wody bogatej w żelazo ze względu na właściwości organoleptyczne.
Jak usuwać żelazo z wody?
Istnieje wiele sposobów na usuwanie żelaza z wody. Dobór zależy od potrzeb, zużycia wody, skali występowania problemu.
Wśród najskuteczniejszych sposobów wymieniane są centralne odżelaziacze wody wykorzystujące w swoim działaniu wstępne napowietrzanie wody. Do zastosowań w gospodarstwach domowych szczególnie polecane są odżelaziacze wody marki Ecoperla. Przy mniejszych przekroczeniach i niewielkim zapotrzebowaniu na wodę można zastosować odżelaziacz wody z komorą sprężonego powietrza Ecoperla Oxytower, natomiast przy większych potrzebach i dużych stężeniach żelaza idealnym rozwiązaniem będzie seria Ecoperla Ironitower.
Zacznij od analizy wody
Wybór metody odżelaziania wody najlepiej pozostawić specjaliście z branży. Wynika to z faktu, że przy doborze właściwego urządzenia istotne jest nie tylko stężenie żelaza w wodzie, ale również inne parametry, jak choćby utlenialność czy odczyn pH.
Odżelaziacze wody dobiera się na podstawie fizykochemicznej analizy wody, którą można zlecić u nas. Dysponujemy profesjonalną, nowoczesną aparaturą pomiarową, a wyniki wraz z przygotowaną ofertą staramy się dostarczać do zleceniodawcy tak szybko, jak to możliwe.